Trẻ mắc tim bẩm sinh: Cần được khám và điều trị sớm

Đoàn công tác gồm 6 bác sĩ, 9 điều dưỡng và 1 cán bộ văn phòng của Trung tâm Tim mạch Quốc gia-Bệnh viện E (Hà Nội) cùng đại diện Quỹ tài trợ VinaCapital của Mỹ vừa về Bắc Giang khám sàng lọc bệnh tim bẩm sinh (TBS) cho 176 cháu dưới 16 tuổi, trong đó có 48 cháu phải chuyển về Trung tâm phẫu thuật điều trị các bệnh lý về tim.

Khám sàng lọc TBS cho trẻ em tỉnh Bắc Giang

Đa dạng bệnh tim bẩm sinh

Mới 7h30 sáng, khu Khám của BVĐK tỉnh Bắc Giang đã có hơn 200 người dân ( chủ yếu là trẻ em) ngồi kín 5 hàng ghế hành lang. Không để bà con chờ lâu, 3 bàn khám và 2 bàn siêu âm nhanh chóng được kê ra. Theo thứ tự ghi trên phiếu, các ông bố, bà mẹ đưa con vào bàn khám. Cháu Hồ Thanh Trúc con gái chị Ngô Thị Sâm ở Danh Thắng- Hiệp Hòa được khám đầu tiên. Áp ống nghe vào ngực cháu Trúc, bác sĩ Nguyễn Công Hựu nhíu mày, không vui, bởi “tim của cháu có tiếng thổi”. Chị Sâm bảo, từ khi sinh ra ( tháng 3-2010, cháu Trúc ốm dặt dẹo suốt. 8 tháng tuổi, cháu chỉ nặng 5kg. Mỗi khi khóc, toàn thân tím ngắt. Đi khám BV huyện Hiệp Hòa, bác sĩ nói cháu bị TBS. Nhà chị Trúc nghèo, 4 miệng ăn trông nhờ vào tiền đi làm thuê của chồng. Bị TBS, nhưng gia đình không có điều kiện đưa cháu Trúc đến viện điều trị. Ở bàn bên, cháu Đặng Văn Thưởng 7 tuổi, nhỏ thó, mặt xanh như tàu lá, hổn hển thở.

PGS- TS Lê Ngọc Thành, Giám đốc Trung tâm Tim mạch Quốc gia- Phó giám đốc Bệnh viện E khám, nghe tim một kỹ càng rồi thông báo, cháu Thưởng bị thông liên thất, phải lên Trung tâm mổ cấp. Cùng bàn khám có cháu Thân Đức Đảm ở Hồng Thái- Việt Yên. Sinh ra trong gia đình nghèo, 4 anh chị em ( 1 người đã mất vì tai nạn), Đảm lại không may mắc bệnh tim bẩm sinh. 12 tuổi, trông Đảm như trẻ lên 6. Chị Thân Thị Đoàn mẹ cháu bảo, Đoàn yếu lắm, phải nghỉ học liên tục vì mỗi khi trở trời cháu lại tức ngực, khó thở, hai đầu gối đau buốt. Ngày 28 hàng tháng, Đảm lại đi tiêm phòng thấp tim một lần. Nghe nói, cháu phải tiêm phòng thấp tim đến năm 25 tuổi.

Chị Nguyễn Ngọc Tuyền ở Đông Kênh- Đông Sơn- Yên Thế vừa nựng con vừa “ thập thò” phía ngoài ngóng chờ đến lượt. Đứa bé trên tay chị không rõ tuổi bởi khuôn mặt cằn cỗi, hay nhăn nhó, mỗi khi có người nhìn lại ặt cổ ra gào. Chị Tuyền nói “ khổ lắm, cháu Hoàng Ngọc Ánh gần 2 tuổi rồi mà chưa ngồi được, không chịu theo ai, kể cả bố. Chị phải nghỉ ở nhà để ôm con. Mỗi khi nấu cơm, phải “ dinh” cháu lên võng đưa đẩy liên tục, ngừng tay là lại khóc”. Đầu năm 2010, cháu Ánh bệnh nặng phải chuyển lên BV Nhi Trung ương. Tại đây, bác sĩ kết luận: thất phải 2 đường ra, chuyển gốc động mạch, hở van 3 lá, tăng áp lực động mạch phổi nặng.... Sau khi khám cho cháu Ánh, TS Lê Ngọc Thành chỉ định phải về Trung tâm Tim mạch Quốc gia làm lại các xét nghiệm và phẫu thuật điều trị ngay...

“ Giải tỏa” nỗi lo chi phí điều trị cho trẻ mắc TBS thế nào?
BS Trần Đắc Đại – Khoa Tim Trẻ em tâm sự, trong lần khám sàng lọc này, có nhiều cháu bị TBS đã được các BV chẩn đoán và chỉ định phẫu thuật. Nhưng cũng có không ít cháu chưa từng đi khám ở đâu bao giờ, nên khi được phát hiện thì bệnh đã ở giai đoạn muộn, cần phải phẫu thuật gấp. Số còn lại mắc TBS thể nhẹ, có chỉ định theo dõi và điều trị. PGS-TS Lê Ngọc Thành cho biết, hàng năm nước ta có 16.000 – 20.000 TE mắc bệnh TBS (thông liên thất, suy tim, tăng áp lực động mạch phổi…), trong đó nhiều em phải phẫu thuật thì mới có cơ hội sống.

Tuy nhiên, chi phí một ca phẫu thuật thường từ 35 đến 60 triệu đồng, một số tiền lớn đối với hầu hết các gia đình nông thôn Việt Nam, đặc biệt đối với các hộ nghèo. Để “ giải tỏa” nỗi lo về kinh phí cũng như mang lại một trái tim khỏe mạnh cho những trẻ bị TBS, ngay từ khi thành lập( tháng 2-2010) đến nay, Trung tâm Tim mạch Quốc gia đã phối hợp cùng Tổ chức VinaCapital của Mỹ tổ chức 4 chuyến đi khám sàng lọc TBS và phẫu thuật điều trị cho hàng trăm cháu ở các tỉnh Thái Bình, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Ninh Bình.

Ông Nguyễn Anh Tuấn- Quản lý Chương trình Nâng cao năng lực và Khám sàng lọc Quỹ tài trợ VinaCapital cho biết, năm 2010 quỹ đã ủng hộ Chương trình khám sàng lọc TBS cho hơn 300 cháu ở Thái Bình, hỗ trợ kinh phí phẫu thuật tim cho 33 cháu. Năm 2011 Quỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ Trung tâm đi khám sàng lọc TBS cho tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Điện Biên.

Song song với việc hỗ trợ kinh phí phẫu thuật, Chương trình còn tổ chức nhiều khóa đào tạo nâng cao năng lực cho các BS, tổ chức các hội thảo qua cầu truyền hình trực tiếp từ các BV ở Hà Nội, Huế, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh với các chuyên gia phẫu thuật tim tại Mỹ, Canada, Úc. Từ cuối năm 2008 đến nay, Chương trình VinaCapital đã tổ chức được 17 lần cầu truyền hình trực tiếp, hỗ trợ kinh phí 40 chuyến đi khám sàng lọc TBS cho gần 2000 cháu ở các tỉnh thành. Sau mỗi đợt khám, Quỹ hỗ trợ kinh phí phẫu thuật cho 15-30 cháu/tỉnh.

PGS-TS Lê Ngọc Thành cảnh báo, hai dấu hiệu nhận biết trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh cần được đưa đi khám và điều trị sớm:
- Những trẻ bị viêm phổi nhiều lần, còi cọc
- Những trẻ có dấu hiệu tím tái khi khóc và khi bú.
Tùy từng thể bệnh, 1/2 số trẻ này cần phải mổ trong năm đầu đời thì hy vọng sống sẽ cao. Số còn lại cần được phẫu thuật trước khi đến tuổi đi học.